A co jeśli nie chcę puścić dziecka do szkoły? Jeszcze niedawno część rodziców zastanawiało się czy to w ogóle jest możliwe. Rok 2020 pokazał nam, że często jest to nawet konieczne. Ale tu nie chodzi mi o sytuacje wymuszoną lockdown’em, ale świadomą decyzję: zamiast szkoły – edukacja domowa. Zatem, czy współczesny polski rodzic może podjąć decyzję o tym, że jego dziecko nie pójdzie do żadnej szkoły? Jak najbardziej.
Każdy z nas, obecnych lub przyszłych rodziców, wychowywał się w szkolnym świecie, w którym kolejność rzeczy była jasna, ustalona i klarowna. Po ukończeniu zerówki zaczynało się klasę pierwszą w najbliższej szkole rejonowej. Po zmianie systemu mogło się zdarzyć, iż bardziej niepokorni rodzice szukali takiej szkoły podstawowej, która zapewni ich dziecku lepsze warunki rozwoju.
W większych miastach zaczęły pojawiać się szkoły niepubliczne, które oferowały inne podejście do ucznia, często bardziej nastawione na jego indywidualny rozwój. Dzisiaj w dużym mieście takim jak choćby Poznań, rodzice posiadający odpowiednie fundusze mogą przebierać w wielu ofertach i wybrać taką placówkę jaka im najbardziej odpowiada.
Czy mogą również podjąć decyzję o pozostawieniu dziecka w domu? Mogą.
Edukacja domowa
Ruch tzw. edukacji domowej rozwija się prężnie w Polsce w ostatnich latach i z roku na rok przybywa dzieci, które edukują się w świecie bez ławek, dzwonków i dziennika. Jak to jest możliwe? Polski system prawny dopuszcza do sytuacji, kiedy rolę nauczyciela przejmują rodzice lub jedno z nich, najczęściej mama, pod warunkiem, że zgodzi się na to dyrektor szkoły, do której zapisane jest dziecko.
Uczeń formalnie jest więc wpisany do rejestru szkolnego, ale nie uczestniczy w zajęciach i nie jest mu naliczana frekwencja. Dyrektor ustala także formułę egzaminów końcowych, najczęściej raz lub dwa razy w semestrze, które zweryfikują wiedzę ze szkolnej podstawy programowej.
W praktyce taką zgodę dyrektora niezwykle rzadko uzyskują rodzice w publicznych placówkach, dużo częściej egzaminowaniem takich uczniów zajmują się szkoły niepubliczne.
Przeczytaj też mój tekst – Takie zadania domowe należy zlikwidować
Edukacja domowa, to nie nowość
Przed wprowadzeniem obowiązku szkolnego w XX wieku edukacja domowa była jedynym dostępnym systemem – dzieci były uczone przez opłacanych guwernerów i nauczycieli. Obecnie homeschooling jest najpopularniejszy w Irlandii, Wielkiej Brytanii i USA.
W Stanach Zjednoczonych około 2 miliony dzieci nie chodzi do szkoły, a potrzebną wiedzę zdobywa w domu. To prawie 10% wszystkich amerykańskich uczniów. W Polsce nieoficjalne dane mówią o prawie tysiącu dzieci, ale ich liczba cały czas wzrasta.
W placówce, w której ja pracuję tacy uczniowie stanowią nierzadko połowę uczniów w klasie. Co powoduje, że rodzice podejmują decyzję o pozostawieniu dziecka w domu?
Indywidualne podejście
Głównym powodem jest indywidualne podejście i indywidualne tempo pracy. Któż jak nie rodzic zna najlepiej potencjał dziecka i wie nad czym powinno popracować, a co opanowało już w wystarczającym stopniu. Nauczyciel w klasie musi swoją uwagę podzielić pomiędzy wszystkich, nie jest w stanie poznać w pełni każdego ucznia i dostrzec jego obdarowań i wyzwań.
Rodzic może tę samą wiedzę przekazać w ciekawszej, bardziej praktycznej formie. Część zajęć można przeprowadzić na zewnątrz, pokazać coś w sposób innowacyjny i kreatywny. Nauczyciel bywa najczęściej ograniczony formą lekcji, salą lekcyjną i ilością zadań wychowawczych.
Wartości
Rodzice uczący w domu często wybierają ten sposób edukacji także z powodów ideowych. Chcą mieć większą kontrolę nad treściami przyswajanymi przez dziecko. Ich zdaniem szkoła może przekazywać wartości sprzeczne z tymi domowymi.
Nie chcą, aby ich dziecko miało poczucie rozdarcia i braku spójności ideowej. Boją się tego. Przebywanie z rodzicami miałoby zapewnić wzmocnienie poczucia więzi i jedności rodzinnej, zapewnić bezpieczeństwo.
Rywalizacja
Szkoła bywa również postrzegana jako pole walki, miejsce ustawicznej rywalizacji. Niektórzy rodzice mają za sobą złe wspomnienia z czasów własnej edukacji i chcą zwyczajnie oszczędzić tego przeżycia swojemu dziecku.
Przemoc w każdej postaci, niszczenie słabszych, patologie społeczne i używki – to ich zdaniem zjawiska naturalne i towarzyszące nieodmiennie każdej grupie uczniowskiej. Część dzieci ma za sobą takie doświadczenia i to właśnie one zmuszają rodziców do rezygnacji z szukania kolejnej placówki szkolnej.
Minusy?
Jeden z pewnością nasuwa się od razu: brak możliwości nawiązywania przyjaźni i wchodzenia w relacje z innymi dziećmi. Łatwiej jest, jeśli dziecko ma liczne rodzeństwo lub sąsiadów uczących się tak jak on, ale nie oszukujmy się – to raczej rzadkość.
Do tego dochodzi poświęcenie zawodowe rodziców, co często pociąga za sobą wyzwania finansowe. Rodzic najczęściej także nie posiada wykształcenia pedagogicznego, sam musi nadrabiać braki programowe.
Dzieci z edukacji domowej nie poradzą sobie w życiu?
W Polsce często podsuwanym argumentem przez przeciwników edukacji domowej jest również przesadne skupianie się rodzica na dziecku i nadmierne izolowanie go od społeczeństwa. W powszechnej opinii szkoła jest miejscem zdobywania doświadczeń, także tych nieprzyjemnych, oraz miejscem w którym każdy z nas poznaje różnorodność tego świata.
Agresja, rywalizacja i patologie to także część naszej rzeczywistości i prędzej czy później przyjdzie się nam z nimi zmierzyć. Czy człowiek uczony całe życie w domu będzie mógł skutecznie rywalizować z innymi na rynku pracy? Czy poradzi sobie w klasycznej polskiej firmie?
Jednak badania twierdzą, że:
Amerykańskie badania Fraser Institute z Vancover podają, że dzieci uczone w domu są lepiej przystosowane i bardziej towarzyskie niż te, które chodzą do szkoły, chętniej też angażują się w działalność społeczną i charytatywną.
Amerykański instytut NHERI (National Home Education Research Institute) podaje, że ani wykształcenie, ani zawód, ani status materialny rodziny nie wpływają na jakość kształcenia w domu. Te same badania pokazują także, że absolwenci nauczania domowego nie mają żadnych problemów z odnalezieniem się na rynku pracy.
Czy można jednak amerykańskie badania odnieść do polskiej rzeczywistości? Trudno powiedzieć. Myślę, że pokażą to najbliższe lata, natomiast sporo zależy od samych rodziców i ich motywacji do przeniesienia dzieci na edukację domową. Skąd to wiem?
Edukacja domowa – Poznań i Wielkopolska
Mam dość dobry wgląd w sytuację edukacji domowej w Polsce. Szkoła, w której jestem wicedyrektorką, ma pod swoimi skrzydłami największą ilość uczniów edukacji domowej w Wielkopolsce. Miałam okazję egzaminować już dziesiątki, jeśli nie setki dzieci. Na tej podstawie właśnie twierdzę, że najwięcej zależy tu od samych rodziców. Znam bardzo różne przypadki i bardzo różne motywacje do przejścia na edukację domową. Różne są też efekty.
Jeśli masz jakieś pytania czy wątpliwości najlepiej po prostu do nasz napisz lub zadzwoń – Edukacja domowa Poznań.
pozdrawiam
Karolina
- Pies i małe dzieci czyli czy warto i co trzeba przemyśleć - 07/08/2019
- Takie zadania domowe należy zlikwidować - 26/11/2018
- 5 mitów na temat nauczycieli - 03/09/2018